زایمان زودرس یا پیش از موعد طبیعی، وقوع زایمان قبل از 37 هفته بارداری است. این مشکل، یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند برای نوزاد و مادر با مشکلاتی همراه باشد و نیاز به درمان فوری داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علل و عوارض زایمان زودرس، روش‌های پیشگیری و درمان این مشکل، تأثیر آن بر سلامتی نوزاد و مادر و نکاتی که باید در خصوص آن بدانیم، پرداخته خواهد شد.
با توجه به اینکه زایمان زودرس یکی از مشکلات شایع در بارداری است، شناخت علائم و نشانه‌های آن، بسیار مهم است. در این مقاله از مجله اینترنتی ضدایکس تلاش شده است تا به صورت کامل به بررسی این مشکل پرداخته شود و نکاتی که برای پیشگیری و درمان زایمان زودرس باید در نظر گرفت، مورد بررسی قرار گیرد.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شود و بهترین اطلاعات را برای پیشگیری و درمان این مشکل به شما ارائه دهد.
علائم زایمان زودرس
ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشید:
درد زیادی را در شکم احساس می کنید.
خونریزی از واژن
رحم منقبض و سفت می شود بدون آن که لحضه ای این حس شما را رها کند.
حرکت کودک در رحم ممکن است کمتر شود.
در صورت داشتن یک یا چند مورد از علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- اگر خونریزی شدید از واژن داشتید.
- اگر درد شدیدی را در شکم احساس کردید.
اگر در نیمه اول بارداری خود هستید حتما به اورژانس مراجعه کنید. هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که نشان دهد جفت شل شده است یا خیر. پزشک شما را با کمک سونوگرافی و CTG از موارد دیگر معاینه خواهد کرد .
زایمان زودرس یکی از مشکلات بارداری است که می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. این موضوع به دلایل گوناگونی از جمله عوامل پزشکی، فیزیولوژیکی، محیطی و روانشناختی رخ می‌دهد.
عوامل پزشکی ممکن است شامل بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، کم‌خونی، عفونت، سن بالا و نزدیکی پریود و آمبولی‌های خونی باشد. همچنین، بعضی از عوامل فیزیولوژیکی مثل کمبود سرویکس و نارسایی قلبی مادر نیز می‌توانند به زایمان زودرس منجر شوند.
عوامل محیطی مانند مصرف مواد مخدر و الکل، استفاده از دخانیات، تغذیه نامناسب و بیش از حد فعالیت و ورزش نیز می‌توانند به زایمان زودرس منجر شوند.
عوامل روانشناختی هم می‌توانند به زایمان زودرس منجر شوند، به‌ویژه استرس و نگرانی در دوره بارداری و تجربه زایمان زودرس در گذشته.
با توجه به اینکه زایمان زودرس ممکن است برای مادر و جنین خطرناک باشد، پیشگیری از آن بسیار مهم است. بهترین روش برای پیشگیری از زایمان زودرس، مراجعه به پزشک و دریافت مراقبت‌های پزشکی منظم است. همچنین، از طریق اصلاح شرایط محیطی و از بین بردن عوامل روانشناختی و فیزیولوژیکی ممکن است بتوان به پیشگیری از زایمان زودرس کمک کرد.
چه چیزی باعث زایمان زودرس می شود؟
دانستن اینکه چرا جفت زودتر از موعد خارج می شود دشوار است. اما زایمان زودرس ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله علل زیر رخ دهد:
- عفونت‌ها: عفونت‌هایی مانند التهاب رحم، التهاب مجاری ادراری و عفونت‌های دیگر می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا در طول بارداری ممکن است باعث زایمان زودرس شود.
- آسیب به رحم: آسیب به رحم ناشی از سقط، جراحی قبلی یا ترمیم‌های قبلی می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
- سن باروری: باروری در سنین کمتر از ۱۸ سال و بیشتر از ۳۵ سال می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
- پره‌اکلامپسی: پره‌اکلامپسی نوعی بیماری خطرناک است که در آخرین ماه‌های بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
- مشکلات ناشی از نوزاد: مشکلاتی مانند کمبود رشد نوزاد، سرطان پیش‌زمینه رحمی، نارسایی یا کم‌فعالیت تخمدان و مشکلات دیگر می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
- سایر عوامل: سایر عواملی مانند استفاده از مواد مخدر، سیگار، تغذیه نامناسب، استرس و سایر عوامل دیگر نیز ممکن است باعث زایمان زودرس شوند.
پره اکلامپسی و خطرات آن
پره‌اکلامپسی یک بیماری خطرناک است که در آخرین ماه‌های بارداری رخ می‌دهد. در این بیماری، فشار خون ناشی از انقباض مفرط عروق خونی بالا می‌رود و باعث می‌شود که علائمی مانند سردرد شدید، بی‌حالی، افزایش وزن، تغییرات بینایی، نفس نزدن، تورم و درد شکمی به وجود آیند.
بیشترین خطر پره‌اکلامپسی برای مادر، زایمان زودرس، زایمان سزارین و خطر نزدیک به صفر برای مادر و نوزاد است. علاوه بر این، پره‌اکلامپسی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در کبد، کلیه، قلب و مغز شود.
اگر به شدت مشکوک به پره‌اکلامپسی هستید، باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم و آزمایش‌های لازم، تشخیص دقیق بیماری را برای شما قطعی می‌کند و در صورت لزوم درمان مناسب را برای شما تجویز می‌کند.
عوارض زایمان زودرس برای نوزاد و مادر
زایمان زودرس می‌تواند برای مادر و نوزاد عوارض و مشکلات جدی ایجاد کند. برای مادر، عوارض زایمان زودرس ممکن است شامل عفونت‌های مربوط به زایمان، نزدیکی پریود، کم‌خونی، افزایش خطر نزول مثانه و سرعت خونریزی بعد از زایمان باشد. همچنین، در صورت استفاده از وسایل نجات زندگی مادر و جنین، ممکن است برای مادر عوارض جانبی مانند شوک، صدمات سینه، عفونت‌های تنفسی و یا عوارض ناشی از استفاده از داروهای ضد درد رخ دهد.
برای نوزاد، زایمان زودرس می‌تواند باعث عوارض و مشکلات جدی شود. نوزادانی که پیش از هفته ۳۷ از بارداری به دنیا می‌آیند، به عنوان نوزادان زایمان زودرس شناخته می‌شوند و ممکن است با مشکلاتی مانند مشکلات تنفسی، نقص وزن، سرطان، بیش فعالی، بیش‌فشاری خون، مشکلات قلبی، عفونت‌ها و ناتوانی های حرکتی مواجه شوند. همچنین، این نوزادان بیشتر در معرض خطر عفونت‌های مختلف هستند و برای مدت طولانی‌تری باید در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری شوند.
همچنین، عوارض زایمان زودرس برای نوزاد ممکن است شامل مشکلات تنفسی، که ممکن است به علت عدم رشد کامل ریه‌های نوزاد در رحم مادر باشد، نقص وزن، بیش فعالی، بیش‌فشاری خون، مشکلات قلبی، عفونت‌ها و ناتوانی های حرکتی باشد. نوزادان زایمان زودرس بیشتر در معرض خطر عفونت‌های مختلف هستند و برای مدت طولانی‌تری باید در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری شوند که باعث افزایش هزینه‌های درمانی و استرس برای خانواده می‌شود.
در مورد مادر نیز، زایمان زودرس می‌تواند باعث عفونت‌های مربوط به زایمان، نزدیکی پریود، کم‌خونی، افزایش خطر نزول مثانه و سرعت خونریزی بعد از زایمان شود. همچنین، در صورت استفاده از وسایل نجات زندگی مادر و جنین، ممکن است برای مادر عوارض جانبی مانند شوک، صدمات سینه، عفونت‌های تنفسی و یا عوارض ناشی از استفاده از داروهای ضد درد رخ دهد. این عوارض باعث افزایش هزینه‌های درمانی، تحمیل درد و رنج بیشتر به مادر و نیز استرس و نگرانی برای خانواده می‌شود.
در کنار این موارد، بهترین راه برای پیشگیری از زایمان زودرس ارائه اطلاعات کافی و به موقع به بارداران و خانواده‌های آن‌ها است. برای این منظور باید آموزش‌های مربوط به تغذیه، استراحت، ورزش، رفتارهای جنسی، شیوه‌های استرس مدیریتی و رعایت مراقبت‌های پیشگیرانه در اختیار آن‌ها قرار داده شود. همچنین، برای کاهش خطر زایمان زودرس، باید در برنامه پیشگیری و درمان بیماری‌هایی که ممکن است باعث زایمان زودرس شوند، به صورت جدی عمل کرد.
روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس
روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس شامل مراقبت‌های پزشکی دقیق و کامل، تغییر در سبک زندگی و عادات مصرفی، فعالیت‌های جسمانی مانند ماساژ، یوگا، تنفس عمیق و تکنیک‌های تمرینی دیگر، و درمان بیماری‌های قلبی، دیابت، پره‌اکلامپسیا و عفونت‌هایی که در دوران بارداری تشخیص داده شوند، می‌شود.
از جمله مراقبت‌های پزشکی، آزمایش‌های خون، سونوگرافی، تست‌های نفسی و فیزیکی و بررسی‌های پزشکی مرتبط با بیماری‌های انتقالی و غیره استفاده می‌شود. همچنین، به علت این که پره‌اکلامپسیا یکی از عوامل اصلی زایمان زودرس است، اگر این بیماری در دوران بارداری تشخیص داده شود، باید فوراً درمان شود.
علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، تغییر در سبک زندگی و عادات مصرفی نیز می‌تواند در پیشگیری از زایمان زودرس مؤثر باشد. مصرف مواد مخدر، ترک سیگار، مصرف الکل و کاهش استرس‌های روحی می‌تواند بهبودی روند بارداری را تسهیل کند.
مقایسه زایمان زودرس با زایمان در موعد طبیعی
زایمان زودرس و زایمان در موعد طبیعی دو حالت متفاوت هستند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. در زایمان در موعد طبیعی، جنین در رحم به مدت ۳۷ تا ۴۲ هفته رشد کرده و در این بازه زمانی زایمان صورت می‌گیرد. در این حالت، جنین به طور کامل برای زایمان آماده شده است و شانس بروز مشکلات ناشی از زایمان کاهش می‌یابد.
در مقابل، زایمان زودرس معمولاً پیش از هفته‌ی ۳۷ بارداری رخ می‌دهد. در این حالت، جنین هنوز به طور کامل برای زایمان آماده نیست و احتمال بروز مشکلات ناشی از زایمان افزایش می‌یابد. برای این دلیل، زایمان زودرس می‌تواند عوارض جدی برای نوزاد و مادر داشته باشد.
از دیگر تفاوت‌های این دو حالت، طول زمانی است که زنان باردار پس از زایمان بهبودی می‌یابند. در زایمان در موعد طبیعی، این فرایند معمولاً تا ۶ هفته طول می‌کشد، در حالی که در زایمان زودرس، این فرایند ممکن است بسیار طولانی‌تر باشد و نیاز به مراقبت‌های ویژه برای نوزاد و مادر داشته باشد. در نهایت، انتخاب روش مناسب برای زایمان به عهده‌ی پزشکان و مادران است و باید با توجه به شرایط فردی هر زنان باردار تصمیم گیری شود.
با این حال، در برخی موارد زایمان زودرس نیز ممکن است بهترین راه برای نجات حیات نوزاد باشد، به خصوص در مواردی که ریسک بالقوه برای مادر و نوزاد به دلیل بیماری‌های مادری یا عوارض دیگری بسیار بالاست. در این موارد، پزشکان با توجه به وضعیت و عوارض مادر و نوزاد تصمیم به زایمان زودرس می‌گیرند.
به طور کلی، باید به پزشک خود اعتماد کرده و تمامی مشکلات و سوالات خود را با او مطرح کرده و تصمیمات لازم را با او در مورد زایمان خودتان بگیرید.
چه زمانی زایمان زودرس مفید است؟
شناسایی علائم زایمان زودرس و چگونگی مراجعه به پزشک
شناسایی علائم زایمان زودرس و مراجعه به پزشک بسیار مهم است. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- درد‌های شدید و نامتعارف در پاها، کمر، زیر شکم و نواحی تناسلی
- کاهش فشار درونی سیستم کیسه آب یا کمبود جریان خون به نوزاد
- خونریزی واژینال
- بروز نعوظ
- افزایش فشار خون و بروز سردرد و تاری دید
- بروز التهاب و عفونت در مجرای تناسلی
- بروز تغییرات در رفتار حرکتی نوزاد و کمتر شدن حرکت آن
- افزایش تنگی نفس و بروز سرفه ناشی از ضربان قلب بالای 120 در دقیقه
در صورت داشتن هر یک از این علائم، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم و انجام آزمایش‌های مورد نیاز، بررسی می‌کند که آیا زایمان در حال رخ دادن است یا نه. در صورت تایید زایمان، به شما راهنمایی می‌کند که چگونه باید عمل کنید و در صورت نیاز، شما را به بیمارستان منتقل می‌کند.
نوزاد پس از زایمان زودرس
زایمان زودرس یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای نوزاد پس از زایمان ایجاد شود. در این نوع زایمان، نوزاد قبل از کامل شدن مدت بارداری به دنیا می آید و ممکن است با مشکلاتی مانند تنفسی، عصبی، ریه‌ای و همچنین از دست رفتن نوزاد مواجه شود.
پس از زایمان زودرس، نوزاد به یک واحد مراقبت ویژه باید منتقل شود تا تحت نظر پزشکان و پرستاران قرار گرفته و مشکلات آن به خوبی مورد بررسی قرار گیرد. معمولاً در این واحد، نوزاد مورد مراقبت ویژه قرار می گیرد و با تجهیزات پزشکی مناسب، مانیتورینگ و مراقبت‌های ویژه، بهبودی و درمان مشکلات آن بررسی می شود.
نوزاد پس از زایمان زودرس به دلیل مشکلاتی که ممکن است با آن همراه باشد، نیاز به مراقبت ویژه و بهبودی بیشتری دارد. در برخی موارد، نوزاد باید برای مدتی در بیمارستان بماند تا این مشکلات برطرف شوند. در هر صورت، مراجعه به پزشک و واحد مراقبت ویژه پس از زایمان زودرس بسیار حیاتی است و می تواند در بهبود و بهتر شدن وضعیت نوزاد بسیار مؤثر باشد.
