مشکلات خواب در کودکان

خواب برای بهبودی بدن و مغز لازم است. وقتی می خوابیم، مغز تجربیات جدید را پردازش می کند و دانش و خاطرات را ذخیره می کند. خواب برای سیستم ایمنی نیز مهم است.

برای کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستند، خواب بسیار مهم است زیرا هورمون رشد تا حد زیادی در طول خواب ترشح می شود.

کم خوابی چه تاثیری بر ما می گذارد؟

کودکان و جوانانی که برای مدتی کم می خوابند ممکن است مشکلات زیر را داشته باشند:

• ممکن است کودک در کنترل احساسات خود مشکل داشته باشد.
• کودک ممکن است غمگین، تحریک پذیر و بی قرار شود.
• کودک می تواند تکانشی تر و برونگراتر شود.
• ممکن است کودک حافظه و توانایی تمرکز ضعیف تری داشته باشد.
• ممکن است یادگیری چیزهای جدید برای کودک دشوارتر باشد.

شما به عنوان والدین نیز تحت تاثیر کم خوابی کودک هستید. اختلالات خواب طولانی مدت می تواند مشکلات مختلفی ایجاد کند و به عنوان مثال منجر به افسردگی شود. از هر ده والدینی که تازه کودکشان به دنیا آمده اند، یک نفر در طول زایمان دچار نوعی افسردگی می شود. کمبود خواب می تواند یکی از دلایل آن باشد.

هنگامی که ما می خوابیم، چهار مرحله به نوبه خود در چرخه های به اصطلاح خواب رخ می دهد. این مراحل هر شب چندین بار تکرار می شود.

• فاز 1 : خواب آلودگی کودک تا زمانی که به خواب میرود که معمولا 20 دقیقه زمان می برد. اکنون خواب سطحی است و کودک به راحتی بیدار می شود.
• فاز 2 : در خواب سبک مغز کمتر فعال می شود و ماهیچه ها شل می شوند. ضربان قلب کندتر می شود و دمای بدن کمی کاهش می یابد.
• فاز 3 : خواب عمیق می تواند بعد از چند دقیقه اتفاق بیافتد و کودک به راحتی بیدار نشود. خواب عمیق به ویژه برای تولید هورمون رشد در بدن و بازیابی سیستم ایمنی مهم است.
• فاز 4 : خواب رویایی که خواب REM نیز نامیده می شود.

اکثر والدین این تجربه را دارند که فرزندانشان در دوره های مختلف با مشکل خواب مواجه هستند. این بخشی طبیعی از رشد کودک است.

گاهی اوقات مشکل در خواب می تواند به دلیل احساس اضطراب یا ناامنی کودک باشد. ممکن است تغییرات عمده ای مانند طلاق رخ دهد. دعواهای خانوادگی از جهات مختلفی روی کودک تاثیر می گذارد که کم خوابی یکی از آنهاست.

دیگر علل کم خوابی در کودکان خردسال

دلایل دیگری که باعث می شود کودکان کوچکتر در خواب بی قرار باشند و خواب آرامی نداشته باشند ممکن است به دلیل یکی از موارد زیر باشد:

• بدن کودک عفونت دارد، مانند سرماخوردگی .
• هنگامی که دندان های شیری شروع به رشد می کنند ، کودک لثه های تحریک شده و حساس دارد و ممکن است درد باعث بی خوابی شود.
• کودک تغییری را تجربه کرده است، مثلاً پیش دبستانی یا مدرسه را شروع کرده یا خواهر و برادر جدید به خانواده اضافه شده است.
• به عنوان مثال، کودک از هیولاها و دزدها می ترسد یا در مورد مرگ و زندگی فکر می کند.
• کودک دندان هایش را به هم فشار می دهد .
• کودک ادرار در شب،یا به اصطلاح  شب ادراری دارد.
• کودک دردهای رشدی دارد.دردهایی مانند درد استخوان پا در هنگام قد کشیدن.

اختلالات خواب در بچه های بزرگتر

به عنوان مثال، در کودکان بزرگتر و نوجوانان، اختلال در خواب ممکن است به دلیل یکی از موارد زیر باشد:

در اواخر شب از موبایل، تبلت یا تماشای تلویزیون استفاده می کند.

کابوس می بیند.

استرس دارد.

احساس بدی دارد و احساس افسردگی می کند.

در یک رابطه مشکل دارد.

درگیر یک اتفاق سخت شده است .

مشکلات خواب در کودکان مبتلا به ناتوانی عصبی روانپزشکی، مانند ADHD  یا  اختلالات طیف اوتیسم ، نسبتاً رایج  است.

 هورمونی به نام ملاتونین در بدن است که بر بیداری و خواب تأثیر می گذارد. این هورمون هنگام تاریک شدن هوا در شب در بدن افزایش می یابد و زمانی که هوا روشن می شود کاهش می یابد. نور روز از ترشح این هورمون جلوگیری می کند.

کودکانی که در روز نور زیادی دریافت می کنند، می توانند ریتم شبانه روزی خود را راحت تر تنظیم کنند. بنابراین، آنها باید هر روز حداقل یک ساعت در فضای باز در نور روز حرکت کنند. به عنوان مثال، کودکان کوچک می توانند بیرون از خانه در کالسکه بخوابند.

چند ساعت قبل از خواب نور را در داخل خانه کم کنید.

سعی کنید حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب کودک خود را در تماشای تلویزیون، بازی با رایانه یا تبلت محدود کنید، به خصوص اگر کودک معمولاً در به خواب رفتن مشکل دارد. نور مانیتورها به این معنی است که خستگی طبیعی بدن را به این راحتی احساس نمی کنیم.

روتین ها مهم هستند

روتین های منظم به ما کمک می‌کنند بفهمیم زمان خواب چه زمانی است. نوزادان تازه متولد شده ریتم شبانه روزی نامنظمی دارند که عمدتاً توسط گرسنگی و سیری کنترل می شود. با گذشت زمان، شما و فرزندتان می توانید به آرامی شروع به ساختن روتین ها کنید.

روتین مناسب خود را پیدا کنید

نمونه ای از یک روتین ممکن است به شکل زیر باشد:

• پوشک خشک و لباس خواب  و اینکه روی کودک را بپوشانید.
• کودک را به آرامی ماساژ دهید.
• یک وعده عصرانه به کودک بدهید.
• آهنگ بخوانید.
• یک افسانه بخوانید. شما می توانید هر شب همان داستان را بخوانید.

بسیاری از کودکان نیز پس از حمام آرام و خسته می شوند. سعی کنید روتین هایی را پیدا کنید که برای شما و فرزندتان مناسب است. نکته مهم این است که کودک فرصتی برای استراحت پیدا کند و برنامه های روتین نشان دهند که زمان خواب فرا رسیده است.

اتاق خواب باید تا حد امکان خنک، ساکت و تاریک باشد. اگر متوجه شدید که کودک نمی‌خواهد کاملاً تاریک شود از چراغ خواب استفاده کنید یا در اتاق خواب را کمی باز بگذارید.

همه بچه ها هر شب چند بار از خواب بیدار می شوند. بچه های خردسال چون گرسنه هستند از خواب بیدار می شوند، مثلاً یک پوشک خشک یا نزدیکی، گرما و امنیت می خواهند.

کودکانی که خودشان به خوابیدن عادت می‌کنند، معمولاً اگر شب‌ها از خواب بیدار شوند، دوباره به خواب می‌روند. اما بچه ها متفاوت هستند و برای برخی دشوارتر است. معمول است که کودکان به خوابیدن در کنار یک بزرگسال عادت می کنند.

شما خودتان تصمیم می گیرید که آیا مهم است که فرزندتان به تنها خوابیدن عادت کند یا خیر. اگر با هم خوب بخوابید نیازی به تغییر چیزی ندارید.

راه های مختلفی برای کمک به خوابیدن و به خواب رفتن کودکان خردسال وجود دارد. در اینجا چند نکته برای امتحان وجود دارد:

• کودک را به خوابیدن در کنار پستانک، حیوان عروسکی یا لباس نرمی که بوی کسی که معمولاً کودک به او نزدیک است، عادت دهید.
• بسیاری از کودکان با کمک پستانک یا انگشت شست راحت تر آرام می شوند  . با خیال راحت چند پستانک را در رختخواب قرار دهید تا اگر کودک پستانک را انداخت، راحت‌تر پستانک جدید را پیدا کند.
• به آرامی یک دست را روی کودک بگیرید. سعی کنید وقتی متوجه شدید که کودک شروع به خوابیدن کرده است اما واقعاً کاملاً به خواب نرفته است، به آرامی دست خود را بردارید. اگر کودک ناراحت شد دست خود را برگردانید.

برای شما با فرزندان کمی بزرگتر

بچه‌های کمی بزرگ‌تر معمولاً می‌توانند بگویند که چرا فکر می‌کنند در به خواب رفتن یا تنها خوابیدن مشکل دارند. آنها ممکن است احساس ترس یا اضطراب کنند یا خوابیدن با بزرگسالان را راحت‌تر بدانند.

با فرزندتان صحبت کنید و سعی کنید با هم راه حل پیدا کنید. با خیال راحت کودک را تشویق کنید تا قبل از خواب کاری برای آرامش انجام دهد، مثلاً گوش دادن به موسیقی یا خواندن کتاب. بسیاری از کودکان وقتی که زمان خواب است، احساس امنیت می کنند. لطفا صادق باشید و به او بگویید که من اینجا می نشینم تا تو بخوابی، یا چیزهایی مشابه این.

دیدن کابوس برای کودکان بسیار رایج است. آنها بخشی از رشد کودکان هستند. بسیاری از کودکان در رابطه با یادگیری چیزهای جدید یا زمانی که تغییرات دیگری رخ می دهد، به عنوان مثال اگر قرار است چیز جدیدی را تجربه کنند یا پیش دبستانی یا مدرسه را شروع کنند، رویا یا کابوس های بیشتری می بینند. همچنین معمولاً کودکان هنگام سرماخوردگی یا تب بیشتر خواب می بینند.

کابوس ها می توانند درباره چه چیزی باشند؟

رویاها می توانند از تخیل کودک یا از یک رویداد واقعی بیایند. به عنوان مثال، آنها می توانند در مورد چیزی باشند که برای کودک یا یکی از اعضای خانواده اتفاق افتاده است.

کودکان بین 3 تا 5 سال می توانند احساس کنند که ارواح، هیولاها، دزدها و تاریکی احساس ترسناکی دارند. برای برخی از کودکان، ترس ها زودتر از آن شروع می شود. از حدود 5 سالگی، رویاها واقعی تر می شوند. به عنوان مثال، معمولاً رویاها مربوط به مرگ، دستاوردهای مدرسه یا مجروح شدن یکی از نزدیکان کودک است.

خطر کابوس‌های شبانه حتی اگر کودک درگیر یک  رویداد آسیب‌زا، مانند سوء استفاده یا جنگ باشد، افزایش می‌یابد.

چگونه می توانم به کودکی که کابوس می بیند کمک کنم؟

اکثر کودکان به راحتی نیاز دارند و به آنها گفته می شود که این یک رویا بوده است. سعی کنید آرام باشید، او را در آغوش بگیرید و به کودک خود کمک کنید دوباره بخوابد. اگر کودکتان در طول کابوس همچنان به خواب ادامه می دهد، لازم نیست او را بیدار کنید. اگر متوجه شدید که کودک می خواهد یا به آن نیاز دارد روز بعد با خیال راحت با او صحبت کنید.

کودکانی که اغلب کابوس می بینند ممکن است برای رفتن به رختخواب مضطرب باشند. سعی کنید روال های مشخصی در اطراف محل قرارگیری داشته باشید تا زمانی که زمان خواب است، کودک زمانی برای آرام شدن داشته باشد. با خیال راحت از کودک بپرسید که آیا مثلاً می خواهد یک حیوان عروسکی همراه خود داشته باشد یا یک چراغ خواب. به آنها بگویید که شما یا بزرگسالان دیگری هنگام خواب در این نزدیکی هستند.

برخی از کودکان گاهی اوقات دچار وحشت شبانه می شوند. وحشت شبانه می تواند تقریباً یک ساعت پس از به خواب رفتن کودک شروع شود. گاهی اوقات کمی دیرتر شروع می شود، زمانی که خواب در عمیق ترین حالت خود قرار دارد. وحشت های شبانه خطرناک نیستند.

اینها علائم رایجی هستند که نشان می دهد کودک ترس شبانه دارد:

• کودک فریاد می زند و ترس شدید نشان می دهد.
• به نظر می رسد کودک بیدار است اما نمی توان با او حرف زد.
• اگر بخواهید به او آرامش دهید، کودک دستانش را تکان می دهد یا شما را هل می دهد.
• کودک پس از حمله دوباره به سرعت به خواب می رود.

وحشت شبانه می تواند از 1 تا 20 دقیقه طول بکشد. کودک معمولاً هیچ یک از رویدادهای شب قبل را روز بعد به خاطر نمی آورد.

کودک معمولا در رختخواب خود می ماند، اما برخی از کودکان بیدار هستند و راه می روند. وحشت شبانه معمولاً زمانی که کودک از خواب بیدار می شود یا دوباره به خواب آرام برمی گردد، از بین می رود.

چرا برخی از کودکان دچار وحشت شبانه می شوند؟

کاملاً مشخص نیست که چرا برخی از کودکان دچار وحشت شبانه می شوند و برخی دیگر نه. تا حدی می تواند ارثی باشد. به عنوان مثال، استرس، تب، کمبود خواب یا نیاز به ادرار کردن کودک، می‌تواند باعث ایجاد وحشت شبانه شود.

چه زمانی وحشت های شبانه رایج تر است؟

کودکانی که وحشت شبانه دارند معمولا بین سه تا دوازده سال سن دارند. این بسیار متفاوت است که وحشت شبانه در چه سنی می گذرد. اکثر کودکان در جوانی و اخیراً زمانی که به سن بلوغ می رسند از شر آن خلاص می شوند. وحشت شبانه می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد، اما غیر معمول است.

چگونه می توانم به کودکی که وحشت شبانه دارد کمک کنم؟

کودکی را که وحشت شبانه دارد بیدار نکنید، بلکه آرام کنار او بنشینید تا دوباره بخوابد. برخی از والدین معمولاً کودک خود را بلند می کنند و سپس به سرعت کودک را دوباره به محل خواب برمی گردانند که می تواند اثر آرام بخشی داشته باشد.

برای برخی از کودکان، وحشت های شبانه هر شب در همان ساعت مشخص تکرار می شود. می توانید سعی کنید حدود 15 تا 30 دقیقه قبل از شروع حمله معمولاً کودک را بیدار کنید. ابتدا برای یک هفته آماده شوید. بنویسید که کودک چه ساعتی به خواب می رود و چه ساعتی حمله می شود تا بدانید زمان آن فرا رسیده است.

کودک را به آرامی بیدار کنید. کافی است چشمانش را کمی باز کند. پس از آن کودک وقت ندارد به خواب عمیقی که معمولاً وحشت های شبانه در آن شروع می شود فرو رود.

تفاوت بین کابوس و وحشت شبانه چیست؟

تقریباً همه کودکان در یک مقطع زمانی خواب کابوس می بینند، در حالی که وحشت شبانه بسیار غیر معمول است. تشخیص تفاوت می تواند دشوار باشد، اما مواردی وجود دارد که آنها را متمایز می کند:

• کابوس‌های شبانه بیشتر در اواخر شب اتفاق می‌افتند، در حالی که وحشت شبانه معمولاً در ابتدای شب رخ می‌دهد.
• پس از یک کابوس، اکثر کودکان از خواب بیدار می شوند، اما پس از وحشت های شبانه، کودک اغلب گیج می شود و به سختی می توان با او ارتباط برقرار کرد.
• کودکانی که خواب کابوس دیده‌اند، ممکن است گاهی برای به خواب رفتن مجدد دچار مشکل شوند، در حالی که کودکانی که وحشت شبانه دارند معمولاً می‌توانند نسبتاً سریع دوباره به خواب بروند.
• معمولاً راحت کردن کودکی که کابوس دیده است بسیار آسان است، در حالی که کودکان مبتلا به وحشت شبانه اغلب تلاش برای آرامش را نمی پذیرند.
• کودکانی که کابوس دیده‌اند معمولاً اتفاقات رخ داده را به یاد می‌آورند، در حالی که کودکانی که وحشت‌های شبانه دارند اغلب چیزی از موقعیت به یاد نمی‌آورند.

اکثریت قریب به اتفاق کودکانی که مشکل خواب دارند نیازی به مراقبت ندارند. مشکلات معمولا خود به خود برطرف می شوند.

اگر کودک یک یا چند مورد از مشکلات زیر را دارد به پزشک مراجعه کنید.

• کودک شما برای مدت طولانی بد خوابیده است.
• کودک شما مشکلات خواب بسیار سختی دارد.
• کودک شما حتی در طول روز نسبت به کابوس های شبانه احساس بدی دارد.
• به نظر می رسد کودک شما از خوابیدن می ترسد و سپس بی قرار می خوابد.
• کودک شما اغلب ترس های شبانه دارد.
• کودک شما حتی پس از رسیدن به بلوغ دچار وحشت شبانه می شود.