محمد بن زکریای رازی، پزشک، شیمی‌دان و فیلسوف برجسته ایرانی، یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان دوران اسلامی است که آثار و دستاوردهای او تأثیر عمیقی بر علوم پزشکی و شیمی داشته است. در این مقاله، به زندگی، دستاوردها و علت مرگ زکریای رازی می‌پردازیم.
زندگی و تحصیلات
محمد بن زکریای رازی در سال ۲۵۱ هجری قمری (۸۶۵ میلادی) در شهر ری متولد شد. او در جوانی به هنرهای مختلفی از جمله موسیقی و شعر علاقه‌مند بود، اما بعدها به کیمیاگری و سپس پزشکی روی آورد. رازی برای تحصیل پزشکی به بغداد سفر کرد و در بیمارستان این شهر به آموزش و طبابت پرداخت. پس از مدتی، به زادگاهش بازگشت و در آنجا به درمان بیماران مشغول شد.
دستاوردهای علمی
پزشکی
رازی بیش از ۲۰۰ کتاب و مقاله در زمینه‌های مختلف علمی نگاشته است. یکی از مهم‌ترین آثار او، کتاب «الحاوی» است که به عنوان دایرةالمعارفی جامع در علم پزشکی شناخته می‌شود. او نخستین پزشکی بود که تفاوت بین آبله و سرخک را تشخیص داد و در درمان بیماری‌های داخلی به میانه‌روی در استفاده از داروها تأکید داشت. رازی همچنین به نقش تغذیه در سلامت انسان پی برده و کتابی در این زمینه به نام «منافع التغذیه و مضارها» نگاشته است.
شیمی
در حوزه شیمی، رازی به عنوان بنیان‌گذار شیمی مدرن شناخته می‌شود. او نخستین کسی بود که اسید سولفوریک را از کانه پیریت استخراج کرد و اسید کلریدریک را از نشادر و آهک تهیه نمود. همچنین، رازی دستورالعمل‌های ساخت صابون و گلیسیرین را شرح داده است.
علت مرگ زکریای رازی
در مورد علت درگذشت زکریای رازی ، روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی منابع اشاره کرده‌اند که او در سال‌های پایانی عمر خود به دلیل ابتلا به بیماری آب مروارید بینایی هر دو چشم خود را از دست داد. ابوریحان بیرونی، دانشمند بزرگ ایرانی، علت این نابینایی را کار مداوم رازی با مواد شیمیایی سمی، به‌ویژه بخار جیوه، می‌داند. همچنین، روایت دیگری وجود دارد که منصور بن نوح سامانی، پس از عدم موفقیت رازی در آزمایش‌های کیمیاگری، کتابی را بر سر او کوبید که ممکن است این ضربات به نابینایی او منجر شده باشد.
نتیجه‌گیری
محمد بن زکریای رازی با دستاوردهای بی‌نظیر خود در زمینه‌های پزشکی و شیمی، تأثیر عمیقی بر علوم انسانی گذاشته است. با وجود روایت‌های مختلف درباره علت مرگ او، آنچه مسلم است، نقش بی‌بدیل او در پیشرفت علم و دانش بشری است.