معاینات نوزاد تازه متولد شده، به عنوان یکی از مهمترین قسمت‌های پزشکی درمانی در ابتدای زندگی، اهمیت فراوانی دارد. این معاینات، به منظور بررسی وضعیت سلامت و رشد نوزاد انجام می‌شود و می‌تواند به تشخیص و پیشگیری از بیماری‌های مختلف و همچنین اطمینان از سلامت کلی نوزاد کمک کند.
در این مقاله از مجله اینترنتی ضدایکس به معرفی مهمترین معایناتی که در ابتدای زندگی برای نوزاد انجام می‌شود و هدف آنها، پرداخته خواهد شد. همچنین، در این مقاله به بررسی علائم و نشانه‌هایی که ممکن است برای نوزادان تازه متولد شده وجود داشته باشد، نیز پرداخته خواهد شد.
امیدواریم که این مقاله برای افرادی که به دنبال اطلاعات در مورد معاینات نوزاد تازه متولد شده هستند، مفید واقع شود.
ارزیابی آپگار
اصطلاح “آپگار” به معنای “ارزیابی عملکرد نوزاد در اولین دقایق پس از تولد” است و از آن به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای بررسی سلامتی نوزادان استفاده می‌شود. در واقع، این ارزیابی به صورت مرتب در همه بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی انجام می‌شود و در بسیاری از کشورها الزامی است.
معمولاً در ارزیابی آپگار، ماما یا پزشک مواردی از قبیل نوزادانی که دچار مشکلاتی مانند ضعف عضلانی، مشکلات تنفسی و یا نارسایی قلبی هستند، را به مدت بیشتری تحت نظر قرار می‌دهند. اگر کودک دچار هر یک از این مشکلات باشد، می‌تواند در بیمارستان بماند تا بهتر شود.
از جمله مزایای ارزیابی آپگار، تشخیص زودهنگام مشکلات سلامتی نوزادان است. این ارزیابی باعث می‌شود که مشکلات به طور سریع تر تشخیص داده شود و به نوزاد کمک شود تا درمان مناسب و به موقع بگیرد. همچنین، با انجام این ارزیابی، می‌توان از شنیدن شایعات غلط در مورد سلامت نوزادان جلوگیری کرد و والدین را به دلایل واقعی و موثر برای نگرانی درباره سلامت نوزادان آگاه کرد.
زردی در نوزادان
زردی در نوزادان یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی است که بیشتر در روزهای اول پس از تولد رخ می‌دهد. زردی در نوزادان به دلیل افزایش ماده‌ی بیلی‌روبین در خون است که به‌صورت طبیعی باید از بدن خارج شود، اما در بعضی موارد این ماده به اندازه‌ی کافی خارج نمی‌شود و در بدن نوزاد به‌صورت تجمعی ایجاد می‌کند. این ماده سبب رنگ‌دهی زرد پوست، چشم‌ها و لوزالمعده می‌شود.
زمانی که نوزاد در رحم مادر است، برای دریافت اکسیژن به گلبول های قرمز بیشتری نسبت به زمان تولد نیاز دارد. در بدو تولد، بدن نوزاد شروع به تجزیه گلبول های قرمز خون می کند تا به تعداد مناسبی تبدیل شوند. بیلی روبین رنگ زرد رنگی است که با تجزیه سلول های خونی تشکیل می شود و می تواند باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد شود. به آن زردی در نوزادان می گویند.
در بیشتر موارد، زردی در نوزادان بی ضرر است و تا یک هفته یا دو هفته پس از تولد به طور خودبخود برطرف می شود. با این حال، در موارد نادری، زردی می تواند به حدی شدید باشد که درمانی نیاز داشته باشد. برای کاهش شدت زردی در نوزادان، معمولاً از نور درمانی استفاده می شود. این روش، که به نام فوتوتراپی نیز شناخته می شود، به کمک نور آبی-سبز قوی، بیلی روبین را از بدن نوزاد حذف می کند. در مواردی که زردی به شدت افزایش می یابد یا پس از گذشت دو هفته همچنان حضور دارد، باید با پزشک مشورت کنید.
معاینه توسط متخصص اطفال
همه کودکان تا قبل از رفتن به خانه باید توسط متخصص اطفال معاینه شوند تا اطمینان حاصل شود که سلامتی آنها به خوبی حفظ شده است. این معاینه سریع است و هیچ ضرری برای کودک ندارد. اگر کودک در 24 ساعت اول از بیمارستان به خانه رفته باشد، باید یک بار دیگر توسط متخصص اطفال معاینه شود.
در طول معاینه، پزشک اطفال باید موارد زیر را معاینه و بررسی کند:
- قلب که مرتب می‌تپد و صدای خس خس ندارد
- ریه‌ها، که از هر دو طرف آنها به خوبی صدا می‌کنند
- تنفس، که بدون تلاش و به خوبی صورت می‌گیرد
- رفلکس‌ها، که به اصطلاح رفلکس‌های نوزادی وجود دارند
- معده، که اندام‌های داخلی آن به خوبی عمل می‌کنند
- چشم‌ها، که وقتی دکتر با لامپ نور می‌اندازد، شبکیه قرمز می‌درخشد
- شکل اصلی و فونتانل
- استخوان‌های ترقوه، که آنها کامل هستند
- نحوه حرکت و رفتار کودک
- اندام‌های تناسلی در پسران بررسی می‌شود که بیضه‌ها در کیسه بیضه قرار دارند
- پوست، اگر کودک مثلاً زردی داشته باشد
- معاینه مقعد و باسن، که ممکن است کودک این حالت را کمی ناخوشایند بداند، اما ضرری ندارد.
ارزیابی سن، اندازه و وزن بارداری
پزشک شما بررسی می‌کند که آیا نوزاد تازه متولد شده شما دارای تقریباً سن بارداری است که در دوران بارداری شما پیش‌بینی شده بود یا خیر. اگر کودک شما پوست نازک و شفافی دارد، ماده‌ای شبیه پنیر به نام ورنیکس که بیشتر بدن او را می‌پوشاند، یا تعداد زیادی موهای نرم و پرزدار به نام لانوگو در سرتاسر بدن او دارد، ممکن است در طیف نارس باشد. از طرف دیگر، اگر پوست نوزاد تازه متولد شده شما کنده می‌شود یا اصلاً ورنیکس وجود نداشته باشد، احتمالاً در طیف پست‌ترم (post-term) هستند.
اندازه و وزن نیز نسبت به سن حاملگی نوزاد تازه متولد شده ارزیابی خواهد شد. نوزادانی که برای سن حاملگی خود کوچک هستند نیز احتمال بیشتری دارد که دچار عوارضی شوند که نیاز به حمایت نوزاد دارند.
جهت ارزیابی وضعیت نوزاد تازه متولد شده شما، از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
وزن و طول
نوزاد تازه متولد شده شما در چند دقیقه اول تولد وزن می‌شود. برای این منظور، از یک ترازوی ویژه برای نوزادان استفاده می‌شود که دارای یک نشیمنگاه یا کفه فلزی است. نگران نباشید کودک شما در حین وزن کردن در گهواره‌ای قرار می‌گیرد که بر روی نشیمنگاه قرار دارد.
برای اطمینان از ایمنی و آسایش نوزاد در هنگام وزن‌گیری، یک کاغذ یکبار مصرف و سبک بین صندلی ترازو و بدن نوزاد قرار می‌گیرد. این کاغذ جلوی تماس مستقیم بین بدن نوزاد و سطح فلز سرد ترازو را قرار می‌دهد.
پس از انجام فرآیند وزن‌گیری، نوزاد تازه متولد شما به مرحله اندازه‌گیری طول و دور سر می‌رود. این اندازه‌گیری‌ها با استفاده از ابزارهای مناسب انجام می‌شوند. نتایج این اندازه‌گیری‌ها سپس با نمودارهای مقایسه استاندارد مقایسه می‌شوند تا مشخص شود که آیا نوزاد دارای اندازه مناسب و تناسب درست است یا خیر.
این مراحل اندازه‌گیری وزن، طول و دور سر نوزاد به عنوان بخشی از معاینه‌های اولیه و معمولی پس از تولد، به منظور ارزیابی سلامت و رشد صحیح نوزاد انجام می‌شود. این اطلاعات می‌توانند به پزشک و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی کمک کنند تا وضعیت سلامتی نوزاد را بررسی و نیازهای آن را مدیریت کنند.
ستون فقرات
در این معاینه، نوزاد تازه متولد شده شما برای هر گونه شواهدی از اسپینا بیفیدا، که یک نقص لوله عصبی است که در آن بخشی از پوشش خارجی ستون فقرات غیرطبیعی است، بررسی می‌شود.
در معاینه‌ی ستون فقرات نوزاد تازه متولد شما، پزشک یا متخصص مرتبط برای شناسایی هر گونه نقص لوله عصبی به نام اسپینا بیفیدا اقدام می‌کند. اسپینا بیفیدا یک نقص است که در آن بخشی از پوشش خارجی ستون فقرات، به عنوان قسمتی از سیستم عصبی مرکزی نوزاد، غیرطبیعی شکل می‌گیرد و خارج می‌آید. این حالت معمولاً به دلیل بسته نشدن کامل لوله عصبی در این منطقه رخ می‌دهد.
به طور کلی، وقتی لوله عصبی نوزاد در هنگام تشکیل ستون فقرات بسته نمی‌شود، مواد عصبی می‌توانند به بیرون بزرگ شده و یا به صورت سیستمیک در نقاط دیگر از بدن نوزاد پیدا شوند. این مسئله می‌تواند به تدریج تشدید شده و باعث مشکلات جدی سلامتی شود.
در معاینه ستون فقرات و بررسی اسپینا بیفیدا، پزشک احتمال وجود نقص لوله عصبی را ارزیابی می‌کند و اگر شک دارد، ممکن است برای اطمینان بیشتر از تصویربرداری مانند آلتراسونوگرافی یا MRI استفاده کند. در صورت تایید تشخیص، نیاز به مراقبت و مداخله‌های پزشکی و جراحی ممکن است برای مدیریت این نقص لوله عصبی ایجاد شود.
اگر پزشک شما در معاینه نوزاد تازه متولد شما نشانه‌هایی از اسپینا بیفیدا یا هر نقص دیگری در ستون فقرات یا سیستم عصبی مشاهده کند، بهتر است که به تخصص مرتبط مراجعه کرده و توصیه‌های پزشکی را دریافت کنید تا بهترین راه‌حل‌ها برای سلامتی و رشد صحیح نوزادتان را اجرا کنید.
بازوها و پاها
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی بررسی می‌کند که هر بازو دارای نبض باشد، طول هر پا یکسان باشد، و همه دست‌ها و پاها علائم طبیعی حرکت و قدرت را نشان دهند. بازوها، پاها، دست‌ها، انگشتان دست و پاهای نوزاد شما برای هر گونه ناهنجاری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
بازوها و پاها در معاینه نوزاد تازه متولد شما از جمله عوامل مهمی هستند که ارزیابی می‌شوند تا مشخص شود که آیا عملکرد و سلامتی این اعضای بدن نوزاد در وضعیت طبیعی است یا خیر. این ارزیابی‌ها برای تشخیص و درمان هر گونه ناهنجاری در بازوها و پاها بسیار حیاتی هستند.
در معاینه بازوها و پاها، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به نکات زیر توجه می‌کند:
- نبض: نبض هر بازو بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که گردش خون در این ناحیه به طور نرمال و به میزان کافی است.
- طول پاها: طول هر پا اندازه‌گیری می‌شود تا مطمئن شویم که پاها یکسان طول دارند و ناهنجاری‌هایی مانند پاچنبری وجود ندارد.
- حرکت و قدرت: بازوها، پاها، دست‌ها، انگشتان دست و پاهای نوزاد برای هر گونه ناهنجاری، ضعف حرکت یا کمبود قدرت مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
ناهنجاری‌هایی که در بازوها و پاها ممکن است مشاهده شوند، شامل موارد زیر می‌شود:
– پاچنبری: وضعیتی که پا به سمت داخل چرخیده و این امر می‌تواند باعث مشکلات راه رفتن نوزاد شود. در بعضی موارد با جراحی قابل اصلاح است.
– در رفتگی مفصل ران: این ناهنجاری ممکن است در بدو تولد مشخص شود و با ترکیب آتل و گاهی اوقات جراحی، اصلاح می‌شود.
در صورت مشاهده هر گونه ناهنجاری یا مشکوک شدن به مشکلات در بازوها و پاها، بهتر است به متخصص مرتبط مانند پزشک کودکان، جراح اطفال یا متخصص توسعه کودکان مراجعه کنید. این متخصصان اطفال می‌توانند ارزیابی دقیق‌تری انجام داده و درمان مناسب را پیشنهاد دهند تا سلامتی و رشد صحیح نوزاد شما تضمین شود.
بند ناف و جفت
در معاینه نوزاد تازه متولد شما، بند ناف و جفت نیز از جمله اجزایی هستند که مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. این ارزیابی‌ها جهت اطمینان از سلامت بند ناف و جفت نوزاد و همچنین تشخیص هرگونه ناهنجاری در این اجزا انجام می‌شود.
بند ناف، قسمتی از ناف نوزاد است که بعد از تولد، پس از بریدن ناخنه‌های نافی به جا می‌ماند. این بخش معمولاً شامل دو شریان و یک ورید است. وظیفه این شریان‌ها و ورید ناف، تامین خون و مواد غذایی به نوزاد در دوران بارداری بوده است. پزشک با معاینه بند ناف از نظر کیفیت و وضعیت آن، اطمینان حاصل می‌کند که هیچ ناهنجاری در آن وجود ندارد و بند ناف درست و سالم به نوزاد اتصال دارد.
همچنین، جفت (testicles) نیز در نوزادان پسر مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورتی که نوزاد پسر باشد، پزشک معمولاً از نظر حضور جفت در کیف کفی (اسکروتوم) اطمینان حاصل می‌کند. در صورت عدم حضور جفت در کیف کفی، ممکن است نیاز به پیگیری و بررسی‌های بیشتر برای تشخیص صحیح داشته باشد.
با ترکیب اطلاعات معاینه‌های مختلف از جمله معاینه بازوها و پاها، ستون فقرات، بند ناف و جفت، پزشک می‌تواند وضعیت کلی نوزاد شما را ارزیابی کرده و در صورت لزوم، برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهد تا سلامتی و رشد صحیح نوزاد تضمین شود. این معاینات و ارزیابی‌ها بسیار مهم هستند و باید به طور دوره‌ای انجام شوند تا هر گونه مشکل در سلامت نوزاد به‌سرعت شناسایی و مداخله شود.
تست شنوایی
در 24 ساعت اول پس از تولد، آزمایش شنوایی به عنوان یکی از تست های پایه‌ای برای سلامت کودک انجام می‌شود. هدف از این تست، شناسایی هر گونه نقص شنوایی در کودک به سرعت و قبل از آنکه باعث مشکلات آموزشی و اجتماعی شود، می‌باشد. یکی از آزمون های شنوایی در این مرحله، آزمون OAE است. OAE مخفف otoacoustic emissions است که به معنای حرکات کوچکی است که هنگام پردازش صدا در گوش ایجاد می شود. این حرکات توسط اندام‌های شنوایی، شامل کانال گوش، پرده گوش، استخوان شنوایی و گوش داخلی، ثبت می‌شود.
تست OAE بسیار ساده و غیرتهاجمی است و در عملکرد آن، یک الکترود کوچک در گوش کودک قرار داده می‌شود و سپس یک سری صدا به گوش ارسال می‌شود. اگر اندام‌های شنوایی کودک سالم باشند، پاسخی به شکل حرکات کوچکی به عنوان OAE تولید خواهد شد و در صورت عدم تولید آن، ممکن است نقصی در شنوایی کودک وجود داشته باشد.
با انجام این تست در سنین پایین، به‌ویژه در 24 ساعت اول پس از تولد، می‌توان نقص شنوایی را با سرعت شناسایی کرد و درمان آن را آغاز کرد. همچنین این تست، می‌تواند به عنوان یک ابزار مفید برای پیگیری شنوایی کودکان در سنین بعدی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اولین ادرار و مدفوع کودک
بعد از تولد کودک، یکی از معاینات مهمی که انجام می‌شود، معاینه‌ی وضعیت مدفوع و ادرار است. اکثر کودکان در اولین ۲۴ ساعت پس از تولد، برای اولین بار مدفوع و ادرار می‌کنند. اولین مدفوع کودک با نام بارنبک شناخته می‌شود که معمولاً سخت و سبز-سیاه است. اما پس از چند روز، مدفوع کودک به شکل زرد-سفید و نرم‌تر تغییر می‌کند.
معاینه وضعیت مدفوع و ادرار کودکان در روزهای اول زندگی ضروری است، زیرا می‌تواند نشان دهنده‌ی مشکلاتی مثل عفونت یا نقص مجاری ادراری باشد. همچنین، مشاهده‌ی رنگ و شکل مدفوع کودک می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشکلات گوارشی کودک را تشخیص دهد.
سخن پایانی
به نیروی عشق و محبتتون تبریک می‌گم و آرزوی بهترین‌ها رو براتون دارم. آرزوی سلامتی و شادی برای همه نوزادان و مادران تازه زایمان کرده!
نوزادان کوچولوی ما، همه با محبت به دنیا آمده‌اند و تازه‌ترین سرزمین‌نشین‌ها هستند. آرزو دارم هر یک از این فرشته‌های کوچولو سالم و پرانرژی بزرگ شوند و دائما لحظه‌های شادی و خنده‌های بی‌پایان در زندگیشون را تجربه کنند.
