جلب مرد برای مهریه از اصطلاحاتی است که بسیار شنیده می‌شود، اما معنای دقیق آن چیست؟ جالب است که بدانید که جلب مرد برای مهریه در واقع شکل رایج و اصطلاح عرفی برای یک مفهوم حقوقی است.
با توجه به گستره اشخاصی که با این اصطلاح درگیر هستند در این نوشته قصد داریم تعریف جامعی از جلب مرد برای مهریه، شرایط و مراحل آن ارائه نماییم.
جلب مرد برای مهریه به چه معناست؟
مهریه که در هر دو نوع از عقد ازدواج دائم و عقد ازدواج موقت برای زوجه در نظر گرفته شده است، در واقع تعهدی است که زوج در زمان ایجاد عقد ازدواج بین زن و مرد بر عهده می‌گیرد.
تعهداتی که به عنوان مهریه شکل می‌پذیرد، اصولا از نوع مالی هستند، که یعنی مرد تحویل مال خاصی به زن را می‌پذیرد.
مهریه حق زن تلقی می‌شود، حقی که هر زمان وی درخواست کند یا هر زمان که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد، مرد باید از عهده پرداخت برآید.
مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه از همین نکته برمی‌آید. یعنی در حالت اول، مرد متعهد است هرگاه که زوجه مهریه خود را مطالبه کرد، که می‌تواند بلافاصله پس از انعقاد عقد ازدواج باشد و یا در زمانی آینده، باید مهریه وی را پرداخت نماید.
در حالت دوم، پرداخت مهر زن مشروط است به توانایی مالی مرد. پس با اینکه مطالبه مهریه از طرف زوجه ضروری است، اما پرداخت آن موکول است به توانایی مالی مرد.
البته اجرای تعهدات مالی موکول است به اینکه در وهله اول، مرجع قضایی صالح، این حق را به رسمیت شناخته باشد. در نتیجه برای دعوای مهریه، در زمانی که زوج با میل و اختیار خود نسبت به پرداخت مهریه اقدام نمی‌کند، نخست ضروری است که دادگاه صالح حق زوجه به مهریه و الزام زوج به پرداخت آن و نیز شرایط پرداخت را مقرر کرده باشد.
پس از آن که رای دادگاه به محکومیت زوج به پرداخت مهریه کسب شد، نوبت به اجرای رای می‌رسد.
اجرای آرای حقوقی که از نوع تعهدات مالی هستند، در قانون اجرای احکام مدنی پیش‌بینی شده است. در وهله اول اجرای رای راسا از طرف محکوم علیه قرار دارد، به این طریق که نامبرده توسط مقام اجرا دعوت می‌شود که شخصا حکم صادره را اجرا نماید.
چنانچه اجرای اختیاری حکم میسر نشود، نوبت به اجرا از طرق دیگر می‌رسد که اولین آن‌ها شناسایی اموال از محکوم علیه و اجرای رای از محل اموال نامبرده است.
حال در صورتی که حتی مالی هم یافت نشود، نوبت به اجرای رای مالی از طریق جلب محکوم علیه می‌رسد.
در این حالت مرد به دلیل بدهی مالی که به زوجه دارد و از عهده پرداخت آن برنیامده است، دستور جلب دریافت می‌کند.
حبس بدل از جزای نقدی یا محکومیت‌های مالی، به وضعیتی گفته می‌شود که شخص نه به دلیل انجام جرم بلکه به دلیل بدهی مالی که داشته است و به عنوان بدل از پرداخت بدهی، با حکم حبس مواجه می‌شود.
پس همانگونه که مشاهده می‌شود، جلب مرد برای عدم پرداخت مهریه، صرف نظر از نوع مهریه که عندالمطالبه باشد یا عند الاستطاعه تفاوت خواهد کرد.
زیرا در حالتی که نوع مهریه عندالاستطاعه باشد، تنها در وضعیتی مرد متعهد به پرداخت مهر خواهد بود که توانایی پرداخت آن را داشته باشد، پس اگر از عهده پرداخت برنیاید، نوبت به حبس وی نخواهد رسید.
زیرا در این حالت تعهد مالی به عهده وی مستقر نشده است بلکه مشروط است به توانایی مالی که در صورت عدم تحقق شرط، یعنی توانایی مالی، نوبت به الزام به اجرای تعهد نخواهد رسید.
نکته دیگری که باید اشاره کنیم محدودیتی است که قانون حمایت خانواده در آخرین به روز رسانی به جلب مرد برای مهریه افزوده است.
در واقع مطابق با مقررات جدید، تنها تا 110 سکه از مهریه قابلیت اجرا از طریق جلب زوج را داراست.
به عبارت ساده‌تر در قانون جدید، چنانچه مرد 110 سکه مهریه پرداخت کرده باشد، حتی اگر مهریه زوجه بیش از 110 سکه باشد و حتی اگر دین مالی بر عهده زوج مستقر شناخته شده باشد، منع قانونی برای جلب زوج داریم و در نتیجه امکان اجرای رای از طریق جلب وی وجود نخواهد داشت.
آنچه که از جلب مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه اشاره کردیم، از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مشخصا ماده 3 از قانون یاد شده گرفته شده است.
در واقع مطابق با ماده 3 از قانون فوق، چنانچه پرداخت مهریه به واسطه رای دادگاه به عهده زوج مستقر شناخته شده باشد، و نامبرده امکان پرداخت نداشته باشد و مالی هم از وی جهت اجرای رای کشف نشود، زوج تا زمانی که حکم دادگاه را اجرا نکرده باشد ممکن است که با در زندان به سر برد.
البته محکومیت وی به حبس در صورتی اتفاق می‌افتد که اولا زوجه درخواست جلب و حبس زوج به واسطه رای قطعی را ارائه نموده باشد و ثانیا مرد ادعای اعسار نکرده باشد.
اعسار که به معنای نداشتن تمکن مالی برای پرداخت تعهد مالی است، توسط محکوم علیه درخواست داده می‌شود و دادگاهی که رای موضوع اختلاف را صادر کرده است، به ادعای اعسار وی رسیدگی می‌کند.
چنانچه ادعای اعسار زوج پذیرفته شود، اجرای رای تا زمانی که تمکن مالی پیدا کند معلق می‌شود، یعنی دیگر امکان جلب و زندانی شدن وی وجود ندارد.
اما باید در نظر داشته باشیم که حتی در صورتی که حکم اعسار نیز صادر شده باشد، تعهدی که بر وی مستقر بوده از بین نمی‌رود بلکه هر زمانی که تمکن مالی کسب نماید، و حتی در صورت وفات از محل اموال به جا مانده از وی، اجرا و پرداخت خواهد شد.
پس همانگونه که مشاهده می‌شود، جلب مرد برای مهریه به معنای آن است که زوج به واسطه تعهد مالی که نسبت به پرداخت مهریه به زوجه دارد و به میل و اختیار خود نسبت به پرداخت آن اقدام نمی‌کند و نیز مالی از وی در دسترس نیست تا از محل آن رای را به اجرا درآوریم با حکم جلب و زندانی شدن تا زمانی که از عهده پرداخت مهریه برآید و یا ادعای اعسار وی احراز گردد رو‌به‌رو می‌شود.
در نتیجه طبیعتا در اولین گام زوجه باید پرداخت مهریه خود را با راهنمایی مشاوره حقوقی مطالبه کرده باشد. مطالبه باید از طریق دادگاه صالح با توجه به محل اقامت طرفین صورت گرفته باشد. دادگاه رسیدگی‌کننده پس از بررسی اسناد ابرازی که شامل سند ازدواج و نیز اسناد احتمالی از پرداخت مبالغی از مهریه به زوجه است، حکم مربوطه را صادر خواهد کرد.
حکم مالی که صادر شده، پس از آن که قطعیت یافت به مرحله اجرا وارد می‌شود. اجرای احکام مالی نیز به این طریق است محکوم‌له، در اینجا زوجه، باید از مرجع اجرای احکام درخواست اجرای رای را بنماید.
در مرحله بعدی قاضی اجرا، دستور دعوت زوج برای پرداخت مهریه را در حضور او وکیل همراهش صادر می‌نماید، چنانچه از عهده پرداخت مهریه به میل و اختیار خود برنیاید، نوبت به استعلام اموال وی و اجرای رای از محل اموال نامبرده می‌رسد و چنانچه این اقدام نیز به نتیجه مطلوب ختم نشود، با درخواست زوجه و تا حد نصاب 110 سکه محکوم به زندان خواهد شد.
هرگاه زوج حداکثر 110 سکه از مهریه را پرداخت نماید و یا آن که ادعای اعسار نموده و ادعای وی پذیرفته شود در حبس به سر خواهد برد و پس از آن آزاد خواهد شد.
